Birol BOZKURT
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, döviz korumalı TL mevduat ve katılma hesapları 47,5 milyar TL azalarak 2 trilyon 576,5 milyar liradan 2 trilyon 529 milyar liraya geriledi. Döviz Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında zirve 3 trilyon 407 milyar 948 milyon TL ile 18 Ağustos 2023’te görüldü.
O tarihten 12 Ocak’a kadar 879 milyar TL’lik bir düşüş yaşandığı görülüyor. Bu bağlamda Merkez Bankası’nın KKM’den kademeli çıkış stratejisinin işe yaradığını söylemek mümkün. KKM’nin zirveye ulaştığı dönemde Merkez Bankası, KKM’den kademeli çıkış stratejisi kapsamında ilk adım olarak yabancı para mevduatlara uyguladığı zorunlu karşılık oranlarını artırmıştı.
O tarihten bu yana KKM’den çıkışı teşvik eden birçok düzenleme hayata geçirildi. Son olarak TCMB’den bankalara gönderilen yazıya göre, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren KKM’de TL çevrimli yeni hesap açılmayacağı açıklandı.
Mevcut TL’ye çevrilen KKM hesapları vade tarihinde yenilenmeyecektir. Döviz dönüşümlü KKM’de yeni hesap açılışları ve vade sonunda yenilemeler devam edecek. Bu düzenlemenin etkisiyle KKM’de yılbaşından bu yana iki haftada yaklaşık 100 milyar TL’lik hızlı bir düşüş yaşandı.
TL mevduat 6 ayda 1,5 trilyon TL arttı
TL mevduat tarafında son dönemde yoğun günler yaşanıyor. Faiz oranlarını yüzde 70’e kadar artıran bankaların olduğu söylentileri dolaşırken, son günlerde TL mevduat faizlerinde gevşeme yaşanıyor. Bankaların TL mevduata verdiği faiz oranları yüzde 35 ile 48 arasında değişiyor. Mevduat faiz oranlarındaki bu düşüşün temel nedeni kredi talebindeki azalmadır.
Mevduatı krediye dönüştürmekte zorlanan bankalar likidite fazlası yaşamaya başladı. Bu durum TL mevduat faiz oranlarının düşmesine neden oluyor. KKM’nin zirveye çıktığı dönemde TL mevduatın toplam büyüklüğü 7 trilyon 554 milyar TL iken, geçen hafta bu rakam 8 trilyon 947 milyar TL’ye yükseldi. Yani 6 aylık süreçte yaklaşık 1,5 trilyon TL’lik bir artış yaşandı.
KKM’den çıkan paranın önemli bir kısmının mevduat hesaplarına aktarıldığı görülürken, yatırımcıların paralarını riskli varlıklara yatırmak yerine mevduata yönlendirmeleri buradaki artışın nedeni olarak gösteriliyor. 12 Ocak’ta sona eren haftada toplam kredi hacmi 11 trilyon 661 milyar 959 milyon liradan 11 trilyon 750 milyar 166 milyon liraya yükseldi.
Bireysel krediler durgunlaşıyor
Bu rakam 6 ay önce 10 trilyon 366 milyar TL seviyesindeydi. Tüketici kredileri tarafında ise çok fazla bir artış görünmüyor. Mevduat hesapları 1,5 trilyon TL artarken, 18 Ağustos haftasında 1 trilyon 418 milyar TL olan bireysel tüketici kredileri 1 trilyon 525 milyar TL’ye yükseldi.
Bu sadece 6 ayda 100 milyar liraya yakın kredi artışı anlamına geliyor. Geçen hafta verilen kredilerin 437 milyar 709 milyon lirası konut kredisi, 95 milyar 66 milyon lirası taşıt kredisi ve 992 milyar 596 milyon lirası ihtiyaç kredisi oldu. Bireysel krediler durgunluğunu korurken ticari krediler tarafının daha olumlu bir performans sergilediği görülüyor.
18 Ağustos 2023’te 8 trilyon 81 milyar TL olan ticari kredilerin toplam büyüklüğü, 12 Ocak 2023 haftasında yaklaşık 1 trilyon TL artarak 9 trilyon 30 milyar TL’ye ulaştı. Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı ise 1 trilyon 30 milyar TL’ye ulaştı. 7 milyar 266 milyon lira artarak 1 trilyon 400 milyar 748 milyon liraya ulaştı. 18 Ağustos 2023’te 5 trilyon 432 milyar TL olan döviz mevduatı, son 6 ayda yaklaşık 600 milyar TL artışla 6 trilyon 85 milyar TL’ye ulaştı.
Merkez Bankası rezervleri 139,8 milyar dolara yükseldi
Merkez Bankası’nın toplam rezervleri 12 Ocak haftasında önceki haftaya göre 187 milyon dolar artarak 139 milyar 799 milyon dolara ulaştı. Buna göre, 12 Ocak itibarıyla Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri 17 milyon dolar artarak 91 milyar 990 milyon dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri 5 Ocak’ta 91 milyar 973 milyon dolar seviyesindeydi.
Bu dönemde altın rezervleri 172 milyon dolar artarak 47 milyar 638 milyon dolardan 47 milyar 810 milyon dolara yükseldi. Merkez Bankası’nın toplam rezervleri 12 Ocak haftasında bir önceki haftaya göre 187 milyon dolar artarak 139 milyar 612 milyon dolardan 139 milyar 799 milyon dolara yükseldi. Net rezervler ise aynı dönemde 29,5 milyar dolara ulaştı.
Yabancıların tahvile ilgisi arttı
Yılın ilk haftasında sakin seyreden tahvil piyasası, yılın ikinci haftasında büyük yabancı girişlerine sahne oldu. Merkez Bankası verilerine göre, yabancı yatırımcıların net tahvil alımları 12 Ocak haftasında 425 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece 8 Aralık haftasından bu yana en büyük yabancı girişi görüldü. Hisse tarafının da hareketlendiği görüldü. aynı dönemde. Yabancı yatırımcılar net 157 milyon dolarlık satın aldı.
Döviz mevduatları 1,1 milyar dolar arttı
Merkez Bankası tarafından açıklanan bilgiye göre, önceki hafta 175 milyar 887 milyon dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı, 12 Ocak’ta sona eren haftada 176 milyar 997,50 milyon dolara ulaştı. Gerçek bireylerin döviz mevduatı ise önceki hafta 176 milyar 997,50 milyon dolara ulaştı. Bir önceki haftaya göre 449,20 milyar dolar artarak 102 milyar 293,70 milyon dolar olurken, tüzel kişilerin döviz mevduatı ise 661,40 milyon dolar artarak 74 milyar 703,00 milyon dolara ulaştı.
